[ Pobierz całość w formacie PDF ]

SACRA RAPPRESENTAZIONE
We Florencji w pierwszej połowie wieku XV miało miejsce wiele im-
ponujących spektakli zorganizowanych z szerokim udziałem kleru, oby-
wateli miasta, zwłaszcza członków cechów rzemieślniczych. Odbywały się
one przy okazji świąt patronów poszczególnych parafii czy dzielnic. Przed-
stawiane w kościołach, ale też poza świątyniami czy nawet w prywatnych
OD POCZ
TK�W DO XV WIEKU
40 OD POCZąTKóW DO XV WIEKU
siedzibach z udziałem młodzieńców z najważnieszych rodzin florenckich,
związanych z poszczególnymi konfraterniami, były okazją do zademonstro-
wania, poprzez przepych kostiumów czy scenografii, zamożności i znacze-
nia poszczególnych rodów. Począwszy od lat 30. w wielu tego typu przed-
sięwzięciach zaznacza się wyraz
ny udział Cosima de Medici, który w spo-
sób jeszcze dość ostrożny  by nie narazić się na zawiść rywali politycznych
 ale zarazem konsekwentny, stara się otoczyć je swym mecenatem. W roku
1439 dzięki jego zabiegom dyplomatycznym Florencja została wybrana na
miejsce soboru ekumenicznego, w którym brali udział hierarchowie Koś-
cioła Wschodniego. Wydarzenie to postanowiono uświetnić przedstawie-
niem, którego głównym architektem i scenografem został Filippo Brunel-
leschi (1377 1446) wspomagany przez swych uczniów. Podziw obecnych
wzbudziły przygotowane przez niego: l Annunciazione alla Vergine (Zwia-
stowanie) w kościele S. Felice in Piazza (brak daty) i w S. Annunziata (26
marca) oraz L Ascensione di Cristo (Wniebowstąpienie) w kościele S. Ma-
ria del Carmine (14 maja). Opisów przedstawień dostarcza Giorgio Vasari
w II tomie swych %7ływotów nasławniejszych malarzy, rzez
biarzy i architektów
(1550, Le vite dei pi� eccellenti pittori, scultori e architetti).
Przygotowując spektakl Brunelleschi wykorzystał całe swoje doświad-
czenie architekta i inżyniera, osiągając zadziwiające efekty sceniczne. Ar-
chitekt uzależnił swą scenografię od wnętrza kościoła S. Felice in Piazza,
który był niewielkich rozmiarów. Akcja spektaklu umieszczona została
w kopule kościoła oraz w przestrzeni znajdującej się pod nią, jedyna nawa
świątyni stała się widownią. Doszło do scalenia  być może pod wpływem
nowej myśli humanistycznej  tradycyjnych mansjonów w jedną przestrzeń,
co wpływało na zmianę relacji widz  przedstawienie.
W środkowej części kościoła na podwyższeniu zbudowany był domek
Maryi, a nad nim w kopule zawieszono półkolisty podest zasłonięty przed
widzami przez drewnianą konstrukcję i kurtyny. Po rozsunięciu osłony wi-
dzom ukazał się Raj z tańczącymi i śpiewajacym aniołami. Z podestu ode-
rwała się czasza z ośmioma chłopcami przedstawiającymi anioły i zsunę-
ła się w dół. Od niej z kolei odłączyła się inna mniejsza konstrukcja (man-
dorla-migdał) niosąca Archanioła Gabriela. Została ona spuszczona aż do
dolnej sceny. Za pomocą sprężynowego urządzenia Archanioł zgasił świat-
ła i udał się do domu Maryi, gdzie odegrana została scena Zwiastowania.
Następnie święty posłaniec wrócił do swego pojazdu i po zapaleniu świateł
uniesiony został na powrót w górę do czaszy, a czasza powróciła do półkuli,
po czym niebo zasłoniły kurtyny, znacząc koniec spektaklu2.
2
Konstrukcja maszynerii scenicznej, opisana przez Vasariego, była tak skomplikowa-
na, że polski tłumacz %7ływotów K. Estreicher nie do końca ją zrozumiał, przedstawia-
OD POCZ
TK�W DO XV WIEKU
III. TEATR RELIGijNy 41
Jeszcze większy rozmach miał spektakl przedstawiony w Kościele S.
Annunziata, w trakcie trwania soboru. Scenografia Brunelleschiego odno-
siła się do tematyki spotkania biskupów, czyli sporu o rolę Ducha Z
wię-
tego w Trójcy Z
więtej. Z
wiątynia z uwagi na swą powierzchnię oferowa-
ła inne możliwości i została wykorzystana nie w porządku pionowym, lecz
poziomym. Scenografia powracała do rozdzielenia przestrzeni scenicznej
na mansjony, jednakże zmuszała widzów, otoczonych tą przestrzenią, do
zmiany pozycji w trakcie spektaklu. Jedna scena została wzniesiona nad
głównym wejściem; umieszczono tam Empireum z Bogiem Ojcem i anio-
łami. Drugą zbudowano na granicy prezbiterium i nawy, tu znalazł się dom
Maryi i obok miejsce dla proroków. Przedstawienie zaczęło się w środko-
wej części od dysputy proroków, a następnie przeniosło na scenę nad wej-
ściem, co zmuszało widzów od odwrócenia się. Tu Bóg na tle dziesięciu
świetlnych i obracających się kręgów rozkazał Archaniołowi udać się na
ziemię. Anioł przemieszczał się po linie nad głowami widzów. Po rozmowie
z Dziewicą wracał tą samą drogą do Raju, podczas gdy z Raju symetrycz-
nie w stronę Maryi wychodził promień świetlny symbolizujący obecność [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

qus.htw.pl